Καθώς η κοινωνία στον καιρό μας όλο πιο «γκρίζα» γίνεται, όλο και πιο ανησυχητικά θολή γίνεται η εικόνα του μέλλοντός της, επιλέξαμε σαν αντανάκλαση αυτής της εικόνας τη συλλογή διηγημάτων του Δημήτρη Νόλλα «Τα θολά τζάμια» (εκδόσεις «Καστανιώτη»). Δεν είναι μόνο το πρωτότυπης σύλληψης και εξαίρετης ρεαλιστικής γραφής, διήγημα «Τα θολά τζάμια» (αυτό τιτλοφορεί όλη τη συλλογή), που «εικονίζει» τα «κομμάτια και θρύψαλα» της σημερινής κοινωνίας, κοινωνίας ξεριζωμού των ανθρώπων, τρομοκράτησης των συνειδήσεων, ποδοπάτησης των αξιών. Όλη η συλλογή «εικονίζει» τους «ρακοσυλλέκτες» που αποζητούν μια ισορροπημένη ζωή, μια ελάχιστη έστω ευτυχία. Ευτυχία χαμένη μέσα στον αγώνα αλλά και στην καθημερινή αβεβαιότητα για επιβίωση στην πόλη ή στην ύπαιθρο, μέσα στην πολύβουη μοναξιά της μεγαλούπολης, μέσα στη σύγχυση των φρενών που επέφεραν οι κοσμοϊστορικές ανατροπές και το ξύπνημα του φιδιού.
Με λιτές περιγραφές των προσώπων, του στενού αλλά και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος, με οικονομία στην πλοκή, με ρεαλιστικής ακρίβειας γλώσσα, χωρίς ίχνος λεξολαγνείας, περιττολογίας, εντυπωσιακών εφέ, ανούσιων δραματοποιήσεων, ο συγγραφέας με δέκα μικρά διηγήματα διαπερνά τα «θολά τζάμια» και «φωτογραφίζει» –χωρίς να του λείπει η αισιοδοξία, η πίστη στη δύναμη του καλού– μικρά δράματα που συνθέτουν την τραγωδία της εποχής μας. Τραγωδία είναι ένας γάμος ως διαφυγή από τη μοναξιά. Τραγωδία είναι η ανεργία που γεννά την ξενοφοβία και τροφοδοτεί το νεοναζισμό, με πρώτα θύματα τον Έλληνα, τον Τούρκο και άλλους δύστυχους μετανάστες που η υπεραξία της εργασίας τους, συνέβαλε στο λεγόμενο «γερμανικό οικονομικό θαύμα». «Κάψα» που ξεδιψά με αλκοόλ, μπορεί να γίνει η μοναξιά και η έλλειψη κοινωνικής συνείδησης. Η λουμπενοποίηση των συνειδήσεων δεν προσφέρει άλλο από δυστυχία. Τραγωδία είναι να πουλά ο φτωχός αγρότης τη γη του για να ζήσουν ο ίδιος και τα παιδιά του ξεριζωμένοι, ξένοι, με αβέβαιο μέλλον σε μια ανοίκεια πόλη. Σε απάνθρωπη τραγωδία, αλλεπάλληλων επεισοδίων, εξελίσσεται η ελληνική –έως και εθνικιστική– ξενοφοβία απέναντι στους πεινασμένους και άστεγους λαθρομετανάστες. Και μήπως γελοιο-τραγικά δεν είναι τα παζάρια για αγορά ενός τάφου, για «δυο πήχες γης»;
Αρ. Ελληνούδη | Ριζοσπάστης