Ακόμα κι εκείνοι που έχουν το καρούμπαλο της λογοτεχνίας από γεννησιμιού τους ανακαλύπτουν, προϊόντος του χρόνου, ότι η γραφή είναι φαρμακολύτρια, καθώς εξειδικεύεται σε εκλεπτυσμένες αυτοθεραπείες του μονίμως ασθενούντος εγώ. Για ποιον άλλο λόγο μπορεί να ταξιδεύει κανείς, αν όχι για να μην κάνει φόνο; Δύσκολος άνθρωπος, τζόρας και αταίριαστος, ο Νόλλας ταξιδεύει με το χειρότερο και με το καλύτερο μέρος του εαυτού του και –σαν ζάρι που πάει να ξεφύγει από τις έξι πλευρές του– συντηρεί μια ελπίδα για κάτι αθέατο. Ποια είναι η σύμβαση του βιβλίου; Ως λογοτέχνης επισκέπτεται διάφορες χώρες. Γκουτ. Πλην η περιπέτεια αρχίζει από τη στιγμή που τα ταξείδια αντιδιαστέλλονται: πάει στα «ξένα», πάει και στα «δικά» μας. Στη Νέα Υόρκη είναι δύσθυμος, νευρωτικός, ανικανοποίητος. Η Δύση δεν του πάει. Αλλά καθώς τα ταξείδια αρχίζουν να τιμούν την Ανατολή, ο άνθρωπός μας μεταμορφώνεται. Στη ρώσικη γη, ο δυσανεχτικός προικίζεται με μια ψυχική βαθύτητα που δεν έχει σχέση με την ευφορία του φιλοθεάμονα. Σε αυτές τις σελίδες κλαίει θερμά μια εθνοθρησκευτική ρίζα και είναι τιμή για το συγγραφέα που είχε την τύχη να φανεί τόσο έτοιμος εκεί που χρειάστηκε. Ο «έσχατος πλους» μόνο από φρόνημα, βασάνη και πονήρια μπορεί να γραφτεί.
Κωστής Παπαγιώργης | Αθηνόραμα